M. ALİ KAYA
1. Ticaret, alışveriş müslümanları Allah’ı zikredip namaz kılıp zekat vermekten alıkoymamalıdır. (Nur, 24:37.) Peygamberimiz (asm) kıtlık bir Cuma günü hutbe okurken kervan gelince sahabeler kervanı karşılamaya gider Peygamberimizi (asm) yalnız bırakırlar. Yüce Allah buyurdu: “Onlar bir ticaret, bir eğlence gördükleri zaman hemen dağılıp ona giderler ve seni ayakta bıraktılar. De ki, Allah’ın yanında bulunan, eğlenceden ve ticaretten daha hayırlıdır. Allah rızık verenlerin en hayırlısıdır.” (Cuma, 62:11.)
2. Alışveriş yapmak isteyen ticaret ahkamını bilmelidir. (Tirmizi, Vitr, 352, 487.)
3. “Meşru bir işten rızkını kazanan ona devam etmelidir.” (İbn-i Mace, Ticaret, 4.)
4. Satarken de alırken de kolaylık göstereni Allah cennetine alsın. (İbn-i Mace, Ticaret, 28.) Allah alırken ve satarken hoşgörülü olanı sever. (Tirmizi, Büyu, 75.)
5. Alışverişin en güzeli alırken de satarken de razı ve memnun ayrılmasıdır. (Tirmizi, Büyu, 27.)
6. Kadınlar da alışveriş ve ticaret yapabilir. (İbn-i Mace, Ticaret, 29.)
7. Peygamberimiz (asm) “Fiyatları artırıp azaltan Allah’dır. Ben Allah’ın huzuruna kimsenin hakkı üzerimde olmadan gitmek isterim” buyurarak narh koymayı reddetmiştir. (Ebu Davud, İcare, 50.) Serbest ticaret ve rekabet teşvik edilmiştir.
8. Malı saklamak ve karaborsacılık yasaklanmıştır. Bu zulümdür. (Ebu Davud, Menâsik, 89.)
9. Dinen yasak olan bir şeyin alımı ve satımı da yasaktır. (Ebu Davud, İcare, 64.)
10. Köpek satışından elde edilen para, fahişenin kazancı ve kâhinin ücreti haramdır. (Ebu Davud, İcâre, 63.)
11. Faiz yasaktır. (Bakara, 2:275; Ebu Davud, Büyu, 5.)
12. Alışverişte hile yapıp aldatan bizden değildir. (Ebu Davud, İcare, 50.)
13. Mallar pazara indirilmeden şehir dışında karşılanması yasaktır. (Ebu Davud, İcare, 43.)
14. Gayr-ı menkul ortaklığının satışını ortağa sorulmadan satılması yasaktır. (Tirmizi, Büyû, 71.)
15. Şarkıcı ve oyuncu kadınların alınıp satılması yasaktır. (Tirmizi, Büyu, 51.)
16. Meyve olgunlaşmadan dalı üzerinde satılmaz. (Tirmizi, Büyu, 72.) Hayvanın memesindeki süt de sağılmadan satılmaz. (Nesai, Büyu, 13.)
17. Mescitlerde alışveriş yasaktır. Satış yapana “Allah kazandırmasın” denilir. (Tirmizi, Büyu, 76.)
18. Başkasının pazarlığını bozarak kendi malını satmak yasaktır. (Nesai, Büyû, 20.)
19. Bir arazi ürün karşılığı kiraya verilmez, ancak belli bir para ile icar verilir. (Nesai, Müzaraa, 1.)
20. Yanında olmayan malı gıyaben satmak da yasaklanmıştır. (Tirmizi, Büyu, 19.) Ancak günümüzde numune gösterilerek satışı yapılabilmektedir.
21. Bahse dayalı her türlü şans ve talih oyunları yasaklanmıştır. (Maide, 5:90-91.) Şans oyunları kumar cinsindendir, piyango da birinin kazanması için binlerce insanın zarar görmesine dayandığı için yasaktır. (M. Hamidullah, İslam Peygamberi, 2:756.)
22. Allah katında en büyük günahlardan birisi de kişinin ödeyecek mal bırakmadan varislerine borç bırakarak Allah’ın huzuruna çıkmasıdır. (Ebu Davud, Büyû, 9.) Peygamberimiz (asm) borçlunun borcu ödenmeden cenaze namazını kılmamış, bazı sahabelerin borcunu üzerine almış ve cenaze namazını öyle kıldırmıştır. (İbn-i Kayyum, Zadu’l-Meâd, 2:568.)
23. İnsanların hayırlısı borcunu en güzel şekilde ödeyendir. (Ebu Davud, Büyû, 11.)
24. Varlıklı kişinin borcunu ödememesi, alacaklının da şikayetçi olması üzerine hâkimin hapis cezası vermesini meşru kılar. (Ebu Davud, Akdiye, 29.)
25. İflas edenin malları alacaklılarına verilir. Peygamberimiz böyle birisi için “Neyi varsa alınız!” (Ebu Davud, İcare, 58; Nesai, Büyû, 95.) emretmiştir.
26. Öyle bir zaman gelir ki faize bulaşmayan kalmaz, kişi yemese de tozu isabet eder. (Ebu Davud, Büyû, 3.)
27. Faiz kesin yasaktır. Yasağın bir sebebi de servetin belli ellerde toplanmasıdır. (Bakara, 2:275; Hamidullah, İslam Peygamberi, 2:275.)